Choroby zwyrodnieniowe mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie. Poza tym, że pacjenci na nie cierpiący nie mogą nosić pewnych typów obuwia, bardzo często odczuwają znaczny ból. Jedną z chorób tego typu jest paluch sztywny, znany także jako hallux rigidus. Sztywność pierwszego palca stopy została opisana już pod koniec XIX wieku, niemniej od tego czasu medycyna poczyniła ogromne postępy, a pacjenci dotknięci tą przypadłością mogą liczyć na skuteczne leczenie. Z poniższego tekstu, dowiesz się więcej na temat tego, czym jest paluch sztywny, jakie są jego przyczyny, jakie powoduje objawy i jak przebiega leczenie.
Co to jest paluch sztywny?
Paluch sztywny, po łac. hallux rigidus, to schorzenie dotykające dużego palca stopy, a właściwie jego podstawy. Pacjenci cierpiący z powodu tej przypadłości, skarżą się na ból i sztywność palucha, co może poważnie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Paluch sztywny jest klasyfikowany jako zaburzenie zwyrodnieniowe zlokalizowane w obrębie stawu śródstopno- paliczkowego. Warto wspomnieć, że choroba ma postępujący charakter. Początkowo sztywność palucha nie jest bardzo wyrażona, a zakres ruchów ulega ograniczeniu wyłącznie w niewielkim stopniu. Schorzeniu często towarzyszy obrzęk i deformacja w okolicy stawu. Zniekształcenia są spowodowane tworzeniem się wyrośli kostnych przy głowie pierwszej kości śródstopia.
Paluch sztywny jest przypadłością występującą zwykle u osób po 50 roku życia. Zaobserwowano, że istnieją pewne predyspozycje rodzinne do dziedziczenia tej choroby, zwłaszcza jeśli deformacja występuje na obu stopach. Pacjenci, którzy podejrzewają u siebie sztywność dużego palca, powinni jak najszybciej szukać pomocy. Hallux rigidus bardzo często bywa mylony z paluchem koślawym, mimo że oba stany dotyczą jednego stawu- postępowanie w każdym przypadku jest zupełnie odmienne. Należy pamiętać, że im wcześniej zostanie podjęte leczenie, tym większa szansa na szybki powrót pacjenta do całkowitej sprawności.
Sprawdź dodatkowe informacje pod adresem: www.cmmedicum.com/ortopedia/chirurg-stopy/paluch-sztywny/
Jakie są przyczyny palucha sztywnego?
Do najczęstszych przyczyn pojawiania się sztywności pierwszego palca stopy należą zaburzenia strukturalne, które (o ile nie są właściwie leczone), mogą prowadzić do zapalenia stawu w pobliżu palucha i przerostu błony maziowej. U podłoża schorzenia może leżeć również uraz, który miał miejsce w przeszłości, zarówno pojedynczy, jak i liczne mikrourazy nabywane w trakcie życia. Nie bez znaczenia są także predyspozycje anatomiczne, np. to jak zbudowana jest kość tworząca staw- jeżeli głowa pierwszej kości śródstopia ma trójkątny kształt, ryzyko wystąpienia palucha sztywnego jest większe. Co ciekawe, istotny wpływ na powstawanie zwyrodnień, ma także rodzaj wykonywanej pracy. Dowiedziono, że osoby, których obowiązki zawodowe związane są z częstym kucaniem i podnoszeniem ciężkich przedmiotów, częściej niż reszta społeczeństwa cierpią z powodu deformacji w stawach stopy.
Do innych przyczyn występowania palucha sztywnego zalicza się:
- przykurcz mięśnia brzuchatego łydki;
- choroby układowe (np. reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa);
- otyłość skutkującą nadmiernym obciążeniem stawu śródstopno-paliczkowego;
- inne choroby stopy: płaskostopie podłużne, haluksy, wydłużona pierwsza kość śródstopia;
- uszkodzenia chrząstki stawowej stawu;
- nadmierną pronację kostek;
- chodzenie w niewygodnym obuwiu o zwężonych czubkach.
Jakie są objawy sztywności palucha?
Objawy wynikające ze sztywności palucha, zależą od etapu choroby; na jej początkowym etapie, pacjenci odczuwają nieznaczny ból i sztywność w obrębie dużego palca stopy. Dolegliwości wzmagają się podczas chodzenia i w pozycji stojącej. Wraz z postępem zwyrodnienia i wytworzeniem się stanu zapalnego, któremu towarzyszą ból i obrzęk, zaczynają występować kolejne objawy, takie jak:
- ból i sztywność palucha w spoczynku;
- bóle w innych częściach układu ruchu- np. w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i w biodrze, co wynika ze zmian w sposobie chodzenia, wymuszonych przez ból dużego palca;
- utykanie;
- problemy z noszeniem dobrze dopasowanego obuwia- spowodowane tworzeniem się narośli kostnych. Zwykle pojawiają się na grzbietowej części stopy na wysokości pierwszego palca śródstopia- co utrudnia zginanie, ból jest znacznie nasilony, jeżeli chory nosi ciasne obuwie zwężane u nasady;
- parestezje spowodowane podrażnieniem nerwu grzbietowego przyśrodkowego palucha.
Jak diagnozuje się paluch sztywny?
Podstawą do stwierdzenia zwyrodnień jest badanie manualne i wywiad z pacjentem. Wykonanie zdjęcia rentgenowskiego może pomóc w rozpoznaniu zapalenia stawów lub zwyrodnień kostnych. Ortopedzi często zlecają swoim pacjentom wykonanie badań obrazowych, z których najbardziej typowym jest RTG stopy w projekcji przednio-tylnej, bocznej i skośnej. Badanie pozwala uwidocznić ewentualne osteofity (charakterystyczne dla palucha sztywnego są osteofity w kształcie dziobu) i zwężenia szpary stawowej, a także wszelkie złamania. W trakcie diagnozowania lekarz, musi odróżnić paluch sztywny od palucha koślawego. W przypadku haluksa najczęściej nie występują grzbietowe osteofity i znaczne ograniczenie zgięcia grzbietowego stawu, tak typowe dla palucha sztywnego.
Paluch sztywny – leczenie
O ile zwyrodnienie nie jest bardzo zaawansowane, można skorzystać z zachowawczych metod leczenia sztywności palucha, wśród których wyróżnia się: terapię manualną, kinesiotaping, falę uderzeniową, laser wysokoenergetyczny, a także ćwiczenia rozluźniające. Celem leczenia zachowawczego jest stymulowanie mikrokrążenia, wywierania działania przeciwbólowego i wzmaganie produkcji kolagenu. Niezwykle istotne jest, by leczenie zachowawcze przebiegało pod okiem wykwalifikowanego lekarza i fizjoterapeuty, ponieważ nieodpowiednio przeprowadzona rehabilitacja, może doprowadzić do pogłębienia zwyrodnienia i pogorszenia stanu zdrowia.
Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi spodziewanych efektów, konieczne może okazać się leczenie operacyjne.
Wyróżnia się następujące typy operacji:
- Dla zmian mało zaawansowanych:
-oczyszczenie stawu – czyli usunięcie osteofitów i przerośniętej błony maziowej;
-cheilektomie – polegającą na usunięciu 25% części pierwszej głowy śródstopia z naroślami. To powoduje zmniejszenie dolegliwości bólowych i zwiększenie ruchomości w stawie.
- W przypadku zmian średniozaawansowanych:
-osteotomie paliczka podstawnego palucha- wycięcie kawałka kości z palucha i zgięcie jego podstawy;
-osteotomię pierwszej kości śródstopia – skrócenie pierwszej kości śródstopia, celem zatrzymania postępu zmian zwyrodnieniowych, poprawy ruchomości i rozluźnienia stawu;
- Dla zmian zaawansowanych:
–artrodezę stawu I – usunięcie pozostałości po chrząstce stawowej i połączenie palucha z pierwszą kością śródstopia- w miejscu wcześniejszego występowania stawu tworzy się zrost kostny;
-endoprotezoplastykę- zabieg polega na wymianie stawu na sztuczny;
-implant Cartiva.
Materiał partnera
